Friedrich Schiller


‚Ich schreibe als Weltbürger, der keinem Fürsten dient’.
Johann Christoph Friedrich Schiller urodził się 10 listopada 1759 roku w Marbach (Wirtembergia). Był synem felczera wojskowego. Uczęszczał do szkoły łacińskiej w Ludwigsburgu. Gdy ukończył 13 rok życia wstąpił, na rozkaz despotycznego księcia, do szkoły militarnej. Jedyne, czego się tam nauczył to nienawiść do wszelkiej tyranii. Po roku 1780, kiedy ukończył znienawidzoną szkołę, objął posadę medyka przy pułku grenadierów, którzy stacjonowali w Stuttgarcie. Już podczas studiów w akademii fascynowały go dzieła Klopstocka, Goethego, Szekspira, Rousseau i innych, którzy tworzyli utwory w jego epoce. Lektura dzieł tych pisarzy stała się impulsem do stworzenia ‚czegoś swojego’. Dlatego już w 1781 roku wydane zostało dzieło ‚Zbójcy’, które później stało się znanym na cały świat utworem. Następnie prześladowany przez księcia otrzymał zakaz wydawania innych komedii. Taki stan rzeczy sprawił, że musiał wyjechać. I tak rozpoczęły się dla Schillera lata nędzy i ucieczki, podczas których cierpiał nie tylko z powodu braku środków finansowych, ale także nie mógł tworzyć swoich dzieł. Z takiej sytuacji wybawiła go na krótko matka jego przyjaciela – H. Von Wolzogen, która udzieliła mu gościny w Bauerbach. I tu właśnie napisał kolejne dzieło – ‚ Kabale und Liebe'(‚Intryga i miłość’), które odegrało dużą rolę w rozwoju niemieckiego teatru narodowego. W 1789 r. Schiller przeprowadził się do Weimaru, gdzie za pośrednictwem Goethego otrzymał posadę profesora historii na uniwersytecie w Jenie. W 1790 r. ożenił się z Charlottą von Lengefeld. Bardzo wielkie znaczenie dla dalszej twórczości Schillera miała zawarta przyjaźń z Goethem. Pracowali oni wspólnie prawie 10 lat, m.in. na łamach literackich czasopism ‚Horen’ i ‚Musenalmanach’.

Okres współpracy Goethego i Schillera przypadający na lata 1794 – 1805, w których powstały najwybitniejsze dzieła obu poetów, zyskał w literaturze specjalny termin – Klasyka Weimarska. Chociaż Schiller podupada na zdrowiu (choroba płuc) przyśpiesza pracę nad dramatami okresu klasycznego. Po długiej, ciężkiej chorobie umiera w wieku 45 lat, pozostawiając bez zakończenia swój ostatni dramat – ‚Dymitr’. Pogrzeb poety odbył się bez przysłowiowej ‚pompy’ i pochowany został na cmentarzu przy kościele Św. Jakuba w Weimarze. Dopiero w roku 1827 przeniesiono jego trumnę do weimarskiej Krypty Książęcej. Był jednym z najwybitniejszych pisarzy niemieckich. Dorósł do rangi Goethego – czego świadectwem jest pomnik w Weimarze, gdzie stoi obok autora ‚Fausta’.

Dorobek literacki Schillera jest bardzo bogaty. Jego zbiór młodzieńczych wierszy: ‚Antologia na rok 1782’ utrzymany jest w stylu poezji ‚burzy i naporu’. Z późniejszej liryki na uwagę zasługuje hymn ‚Do radości’, opiewający wolność i braterstwo.

Bardzo popularne są do dziś ballady autorstwa Schillera – m.in. ‚Pierścień Polikratesa’, ‚Rękojmia’ i inne. Jako dramaturg dążył Schiller do wychowania moralno – politycznego narodu niemieckiego, początkowo w okresie ‚burzy i naporu’ jako piewca wolności i równości społecznej, a w okresie klasyki jako ‚rycerz’ głęboko pojętego humanizmu. Pierwszy dramat ‚Zbójcy’ ukazuje namiętny protest przeciwko feudalnym stosunkom społecznym i tyranii. Następny utwór dramatyczny ‚Intryga i miłość’ oskarża feudalizm absolutny w Niemczech, ukazuje walkę postępowego mieszczaństwa o niezależne mu prawa. Innym jeszcze znanym dramatem Schillera jest także ‚Don Karlos’. Jego autorstwa jest także trylogia historyczna ‚Wallenstein’, która stanowi realistyczny, pełen grozy obraz wojny trzydziestoletniej, zaś jej tytułowy bohater jest ‚nosicielem’ idei zjednoczenia Niemiec.

Autor czerpał tematykę z rzeczywistości, istotne konflikty przenosi na płaszczyznę przeżyć wewnętrznych bohaterów. Jego utworom nie brakuje cech idealistycznych. Niemniej trzeba przyznać, iż twórczość dramatyczna Schillera odegrała ogromną rolę w rozbudzeniu uczuć narodowych zarówno w Niemczech, jak i poza granicami. Poza swoimi osiągnięciami literackimi zajmował się również tłumaczeniem m.in. dramatów Eurypidesa, Szekspira i innych. Autor ‚Zbójców’ cieszył się dużą popularnością także w Polsce, o czym świadczą liczne przekłady jego dzieł. Utwory Schillera były tłumaczone na język polski przez takie osobistości, jak: K. Budzyński, J. Kasprowicz, A. Mickiewicz, J. Tuwim i inni.

W 1955 r. na znamienne zalecenie Światowej Rady Pokoju obchodzono rok Schillerowski równocześnie z rokiem Mickiewiczowskim, podkreślając tym samym ogólnoludzkie znaczenie twórczości obu poetów.

Można postawić pytanie kto był ważniejszy Goethe, czy Schiller? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Obaj bowiem byli ‚herosami’ literatury niemieckiej…