Pułapki językowe – część 5


‚Besser wie heute….’?

Porównując dwie rzeczy często mówimy:

Dein Haus ist so schön wie meins.
Seine Bluse ist teurer als meine.

Zazwyczaj używamy dwóch spójników przy porównaniach wie i als. Zasada jest prosta: wie stosujemy w połączeniu z przymiotnikami w stopniu równym:
Er ist so groß wie du – On jest tak wysoki jak ty.
Jeśli przymiotnik jest w stopniu wyższym stosujemy als:

Er ist größer als du – On jest wyższy od ciebie.
Co jednak zrobić jeśli nie mamy do czynienia z przymiotnikiem, a np.: z przysłówkiem, np.:

Er ist anders wie ich.
Er ist anders als ich.

Które zdanie jest poprawne?
Traktujemy je tak, jak w przypadku przymiotników. Jeśli porównujemy dwie rzeczy i nie są one sobie równe, to użyjemy zawsze als, a nie wie. Poprawna forma brzmi więc:

Er ist anders als du – On jest inny niż ty.
Niemand als du kann mir helfen – Nikt nie może mi pomóc jak tylko ty.

Użycie przecinka, a ‚also’

Rzecz być może nie najważniejsza, jednak dosyć interesująca. Otóż, w zależności od roli, jaką pełni ‚also‚ w zdaniu, należy postawić przecinek przed tym słowem, po nim lub też nie należy wcale go stawiać.
Z pewnością postawimy przecinek przed ‚also‚, jeśli pełni rolę spójnika i wprowadza nowe zdanie np.:
Ich denke, also ich bin.
Postawimy również przecinek po słówku ‚also‚ jeśli występuje w wykrzyknieniach typu:
Also, gute Nacht! Also, denk darüber nach!
Nie postawimy natomiast przecinka, jeśli słowo ‚also’ nie jest specjalnie akcentowane przez mówiącego np.: Also gut.

Pisownia nazw ulic.

Niby proste, a jednak nie tak do końca. Z pewnością mało kto się zastanawiał czy nazwę ‚ul. Mickiewicza’ napiszemy: Mickiewiczstraße, Mickiewicz-Straße czy Mickiewicz Straße? Nie jest to wcale obojętne czy użyjemy średnika, napiszemy razem czy osobno.
A oto ważniejsze zasady:

Jeśli nazwa ulicy wyrażona jest rzeczownikiem, który może być odmienny lub nie, bądź też nieodmiennym przymiotnikiem to w języku niemieckim napiszemy łącznie, np.:
Schillerstraße, Hochstraße

Jeśli nazwa ulicy wyrażona jest przez odmienny przymiotnik lub występuje w niej przyimek to napiszemy ją osobno , np.:
Breite Straße, Unter den Linden Straße

Również napiszemy osobno nazwę ulicy, jeśli występuje w niej przymiotnik utworzony od nazwy własnej zakończony na -er, -isch, np.:
Leipziger Straße, Englische Straße

Jeśli nazwa ulicy składa się z wielu członów to napiszemy ją oddzielnie używając ponadto łącznika, np.:
Juliusz-Słowacki-Straße

‚Mir geht’s gut’ czy ‚Mir gehts gut’ ?

No właśnie! Bardzo często spotykane powiedzenie. Napiszemy je używając apostrofu przed skróconą formą zaimka es czy też nie ? Z pewnością wielu uczących się języka niemieckiego użyje apostrof i według starych zasad pisowni był to poprawny sposób zapisu, ale po wprowadzeniu reformy pisowni niemieckiej zasada ta uległa zmianie i jedyna poprawna możliwość to:
Mir gehts gut.

Podobnie w innych zdaniach tego typu np.:
Zamiast:
Ich versuch’s noch einmal napiszemy Ich versuchs noch einmal.

‚Ein viertel Kilo’ czy może ‚ein Viertelkilo’ ?

Jak to należy napisać: razem czy osobno? Reguła jest dosyć prosta, mianowicie liczby ułamkowe zakończone na -tel lub -stel stojące przed oznaczeniem miary piszemy albo osobno małą literą albo łącznie i oczywiście dużą literą, np.:
Ein viertel Kilogramm lub ein Viertelkilogramm (ćwierć kilograma)
Eine tausendste Sekunde lub eine Tausendstesekunde ( jedna tysięczna sekundy)

‚Beim sauber Machen’ czy ‚beim Saubermachen’ ?

Bardzo często chcemy użyć jakiegoś czasownika w formie rzeczownika, ale musimy pamiętać o tym, że jeśli chcemy przekształcić czasownik w formę rzeczownikową i do tego składającą się z więcej niż jednego elementu, to musimy wszystko napisać łącznie np .:
Schlange stehen >> während des Schlangestehens (podczas stania w kolejce)
Sauber machen >> beim Saubermachen ( przy robieniu porządków)

‚Die Mickiewiczausgabe’ czy może ‚die Mickiewicz- Ausgabe’ ?

Tak często używamy nazw własnych w połączeniu z innym rzeczownikiem np.: państwo Izrael, jezioro Garda, góry Ural itd., a czy zastanawialiśmy się nad tym jak takie złożenie napisać poprawnie w języku niemieckim… ?

Otóż wcale nie musimy się nad tym zastanawiać i możemy napisać jak się nam tylko podoba, czyli albo używając znaku interpunkcyjnego w postaci pauzy lub też łącznie, tak więc forma die Weichsel-Ebene jest tak samo poprawna jak i forma die Weichselebene.

A cóż zrobić jeśli nazwa własna składa się z kilku członów, np.: Aleja Cypriana Kamila Norwida ? Wówczas nie mamy niestety takiej ‚wolności’ wyboru formy jak w poprzednim przypadku i musimy wszystko napisać oddzielnie np.:
Die Cyprian-Kamil-Norwid-Alee

Listy…, ach te listy !

‚Ludzie listy piszą…’ śpiewali dawno temu Skaldowie…, a w każdym liście w jakiejś formie zwracamy się do kogoś. W języku niemieckim jest to najczęściej forma:
Liebe Frau Keller lub Sehr geehrter Herr Schmidt.

Istotne jest jednak, że w języku niemieckim po takim zwrocie możemy postawić albo wykrzyknik Sehr geehrte Frau Müller ! albo przecinek i następne zdanie zacząć od małej litery, np.:
Sehr geehrter Herr Klein,
ich antworte ………………….

‚Abends’ czy ‚abends’ ?

Dużą czy małą literą powinniśmy napisać słowa typu abends, morgens, anfangs itp.?
Zasada jest jednoznaczna: wszystkie słowa kończące się na -s lub -ens, które powstały od rzeczownika piszemy mała literą, czyli zawsze : nachts, dienstags, willens, seitens.

Jeśli jednak dane słowo jest rzeczownikiem, który też ma końcówkę -s lub -ens, to wówczas musimy oczywiście napisać je dużą literą np.: eines Abends, eines Morgens, des Willens.
Podobna sytuacja jest z przyimkami, które mają identyczną formę jak rzeczowniki np.:
dank – dzięki ( przyimek)
der Dank – podziękowanie ( rzeczownik)

kraft – na mocy, na podstawie (przyimek)
die Kraft – siła (rzeczownik)

zeit ~ przez (przyimek)- zeit seines Lebens – przez całe życie
die Zeit – czas (rzeczownik)

Jeśli dane słowo używamy w formie przyimka, to piszemy je małą literą, a jeśli w formie rzeczownika to oczywiście dużą literą.

‚Ein bisschen’ czy może ‚ein Bisschen’ ?

Słowa typu ein bisschen i ein paar to zaimki nieokreślone, które musimy napisać małą literą
Przykład:
Ich habe gestern ein bisschen aufgeräumt.
Mit diesem bisschen Sand kannst du keine Burg bauen.

Słowo ein paar może być pisane w dwojaki sposób. W znaczeniu ‚kilka’ napiszemy je małą literą : Ich habe nur ein paar Kassetten zu Hause.
Ale jeśli słowo ein Paar znaczy ‚para’ to napiszemy je dużą literą.
Przykład:
Sie hatte glücklicherweise noch ein Paar Schuhe ( Miała na szczęście jeszcze jedną parę butów)

Czy można pisać przymiotniki dużą literą ?

O tym, że rzeczowniki piszemy w języku niemieckim dużą literą wie każdy kto uczy się tego języka, ale warto jeszcze wiedzieć, że w niektórych przypadkach musimy napisać również przymiotniki dużą literą, chociaż niekoniecznie muszą one stać na początku zdania.

Jeśli przymiotnik użyty jest w funkcji rzeczownika, to napiszemy go zawsze dużą literą:
Vor der Tür stand ein Unbekannter – Przed drzwiami stał nieznajomy.
Du bist kein Erwachsener – Ty ne jesteś dorosłym.

Oczywiście musimy pamiętać, że te przymiotniki, mimo że zostały urzeczownikowione, odmieniają się nadal jak przymiotniki : ein Bekannter, der Bekannte.

Przymiotniki w formie rzeczowników używa się najczęściej po takich słowach jak: etwas, viel, wenig, nichts, alles, np.:
viel Neues – dużo nowego
nichts Interessantes – nic interesującego

Wyjątkiem jest słowo ander-, które piszemy również w takiej formie małą literą :
etwas anderes – ‚coś innego’

Również urzeczownikowione liczebniki porządkowe napiszemy dużą literą:
Ich kam als Dritter (Przyszedłem jako trzeci)
Jeder Fünfte lehnte den Entwurf ab. (Co piąty odrzucił projekt)

Dodaj komentarz